برگزاری نشست تخصصی تاثیر وحدت امت اسلامی بر پیروزی جمهوری اسلامی ایران
به همت مدیریت همکاری های علمی بین المللی دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی نشست تخصصی تاثیر وحدت امت اسلامی بر پیروزی جمهوری اسلامی ایران با سخنرانی حجت الاسلام سید حسن نجاتی مدرس حوزه و دانشگاه و مدیر و مبلغ در حوزه بین الملل در روز شنبه ۷ تیرماه ۱۴۰۴برگزار شد.
حجت الاسلام سید حسن نجاتی مدرس حوزه و دانشگاه ابتدا به بیان جایگاه وحدت پرداخت و ابراز داشت که وحدت امت و همبستگی از بزرگ‌ترین نعمت‌هایی است که خداوند به انسان عطا کرده است و علاوه بر دستاوردهای ارزشمند بشری از اهداف اساسی است که شریعت‌های آسمانی بر تحقق آن تأکید داشته‌اند. زیرا وحدت و همیاری نیاز فطری، عقلانی، شرعی، سیاسی و اجتماعی است و یکی از ارکان اساسی ساخت جامعه و تمدن انسانی به شمار می‌رود. انسان در برابر این حقیقت گزینه‌ای ندارد، زیرا پذیرش وحدت نه تنها برای ادامه زندگی اجتماعی ضروری است، بلکه شرطی برای تحقق زندگی مطلوب و برتر نیز می‌باشد. این نعمت و هدیه الهی بزرگ، هدفی والا برای همه پیامبران و رسولان، و برای امامان دین اسلام و بزرگان اصلاح‌طلب از بنی بشر بوده است. زیرا همبستگی و وحدت، پایه اساسی فرایند ساخت و توسعه، و فعالیت‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، و همچنین هر گام موفقیت و تمایز در زمینه‌های مختلف زندگی را تشکیل می‌دهد.
ایشان افزود: قرآن کریم بر اهمیت این مفهوم تأکید کرده و خداوند بندگانش را به چنگ زدن به ریسمان خداوند همگی و عدم تفرقه دستور داده است: ((وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا)) (آل عمران: 103). تفرقه و انقسام از مهم‌ترین عوامل تضعیف و عقب‌ماندگی جامعه و ضعف و شکست آن محسوب می‌شود و می‌توان این موضوع را از طریق نگاهی به تاریخ و همچنین تحلیل‌های نظری مدرن اثبات کرد. در عصر حاضر، جهان اسلام شاهد بسیاری از تقسیمات و درگیری‌ها بوده است که ناشی از توطئه‌های خارجی و عوامل دیگر است، که صفوف و وحدت آن را تضعیف کرده است. این اختلافات و تفرقه تهدیدی واقعی برای امنیت امت اسلامی و تمام جوامع آن به شمار می‌آید و وحدت را به عنوان یک پایه ضروری برای مقابله با چالش‌ها و درگیری‌هایی که با آن مواجه است، قرار داده است.
حجت الاسلام نجاتی سطوح وحدت در قرآن کریم به چهار سطح تقسیم کرد:
اول: وحدت در سطح جهانی یا انسانی
قرآن کریم تأکید می‌کند که تمام انسان‌ها در خلقت برابرند و هیچ گروهی به خاطر طبیعت یا خلقتش بر دیگری برتری ندارد. عرب و عجم، سفید و سیاه، همه مخلوق خدا هستند و باید به عنوان افرادی برابر در ارزش و کرامت در برابر حق دیده شوند، که معیاری برای حق و حقیقت است. اگر در صفات ظاهری بین انسان‌ها تفاوتی وجود داشته باشد، بنابراین، وحدت انسانی فطرتی طبیعی است، زیرا طبیعت بشر به سمت اجتماع و الفت تمایل دارد و در قرآن ذکر شده است: " یا أیها الناس إنا خلقناکم من ذکر و انثی، وجعلناکم شعوباً وقبائلَ لتعارفوا، إن أکرمکم عند الله أتقاکم“ (الحجرات: 13).
دوم: وحدت پیروان ادیان آسمانی یا وحدت ایمان
این سطح در اتحاد مؤمنان بر اساس توحید تجلی می‌یابد و همکاری برای پرستش خدا و راه صحیح و رهایی از شرک را شامل می‌شود. قرآن تأکید می‌کند که مؤمنان به کلمه‌ای واحد دعوت می‌شوند که آن توحید است، در آیه‌ای می‌فرماید: «قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَ بَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا...» (آل عمران: 85). اگر پیامبران در یک زمان جمع می‌شدند، هیچ اختلاف قابل توجهی بین آنها وجود نداشت و اگر اکنون نیز جمع شوند، در جوهر عقیده نیز اختلافی نخواهند داشت.
سوم: وحدت در سطح دارالاسلام، یعنی وحدت امت اسلامی
این وحدت بر اساس ایمان به خدا و توحید بنا شده و در همزیستی و همکاری بین مسلمانان تجلی می‌یابد. قرآن نشان می‌دهد که وظیفه امت این است که یک امت واحد باشد، خداوند می‌فرماید: «إن هذه أمتکم أمة واحدة وأنا ربکم فاعبدون» (الأنبیاء: 92). این سطح گاهی به عنوان «برادری اسلامی» نامیده می‌شود که شامل محبت، همکاری، و احساسات مشترک است، علاوه بر التزام به دین و ایمان، که از بالاترین و والاترین اشکال وحدت است.
چهارم: وحدت ملی یا وحدت مردم
این وحدت بر اساس اصول ملی که به فرهنگ، زبان، نژاد و تاریخ مربوط می‌شود یا بر اساس اصول قومی عمومی استوار است و غالباً بر منافع مشترک دولت و مردم تمرکز دارد.
در ادامه سخنران نشست، ماهیت وحدت بر اساس نظریه امت را به شرح ذیل تبیین کرد:
- اعتصام به حبل الله:
تمامی اجتماعات مطلوب نیستند، آنچه مطلوب است، اعتصام به حبل الله است و هر اجتماعی که با این اعتصام مخالف نباشد، از امور مطلوب به شمار می‌آید.
- مصلحت عمومی امت اسلامی:
از ارکان اساسی وحدت اسلامی است و گاهی اوقات به صلاح امت یا منافع جماعت اشاره دارد، جایی که توصیه می‌شود اختلافات جانبی نادیده گرفته شوند هرگاه مصلحت عمومی جامعه اسلامی ایجاب کند و برای مصلحت جماعت، از خواسته‌های فردی یا گروهی گذشت شود.
- منافع اسلام و شریعت مقدس:
از ویژگی‌های دیگر وحدت در اسلام، رعایت منافع اسلام و شریعت مقدس است، به معنای حفظ اسلام، قوانین و احکام آن و هر آنچه به اسلام مربوط می‌شود، زیرا وحدت مسلمانان و اتحاد آنها از ضروریات اساسی است. وحدتی که از حاکمیت اسلام یا قوانین آن محافظت نکند، وحدت واقعی مورد نظر نیست و هدف اصلی، حفظ اسلام است و وحدت وسیله‌ای برای تحقق این هدف می‌باشد.
- توحید کلمه و عقیده:
ماهیت وحدت از طریق مفهوم توحید در عقیده، یا توحید کلمه، یا توحید معتقدات روشن می‌شود. زیرا امت بر یک کلمه واحد، نظری واحد، عقاید مشترک و دیدگاه کیهانی واحدی که همه به آن پایبندند، جمع می‌شود. این وحدت می‌تواند محرکی برای رشد، پیشرفت و کمال جامعه باشد و به تحقق مدینه فاضله و حکومت مطلوب کمک کند.
- وحدت عقیده، وحدت عمل را به بار می‌آورد:
بر اساس دیدگاه اسلامی، عقیده کلید حرکت و عمل است، زیرا بدون عقیده، عمل معنایی ندارد. همه اعمال انسان با نیت آغاز می‌شود و نیت مبتنی بر دانش و دیدگاه کیهانی جامع، به عمل معنا و محتوا می‌بخشد. از این رو، با توجه به هدایت‌های دین، ما با یک دیدگاه کیهانی واحد آغاز می‌کنیم و به سمت عمل واحد حرکت می‌کنیم. بنابراین، وحدت کلمه، یا اتحاد در عقیده و تصور و سخن، ما را به وحدت عمل هدایت می‌کند.
- امداد غیبی با جماعت:
مقوله "ید الله مع الجماعة" از احادیث ائمه اسلام الهام گرفته شده و تأکید می‌کند که سنن الهی و قوانینی که بر جهان حاکم است، مفهوم همبستگی و همکاری میان اقشار جامعه را حمایت و تأیید می‌کند، به گونه‌ای که فرد به جماعت تبدیل می‌شود و نفس فردی به تجمعی تبدیل می‌شود و همه به اهداف و راه‌های واحدی می‌پردازند. قانون الهی حتمی، منفعت جماعت را به نفع فرد فعال می‌کند و تأکید می‌کند که تفرقه و پراکندگی جز شکست نمی‌آورد. بنابراین، قدرت خدا (ید الله) با جماعت مرتبط شده است تا نشان دهد که قدرت الهی از طریق وحدت ظهور می‌کند.
- وحدت، تکلیف الهی و شرعی است:
مراعات وحدت و اتحاد واجب شرعی است و این مسئولیت زمانی صفت وجوب به خود می‌گیرد که منافع امت و جامعه در خطر باشد و بر همگان فرض می‌شود.
- برادری اسلامی (وحدت مبتنی بر برادری):
بر اساس دیدگاه قرآنی، روابط میان مؤمنان به عنوان رابطه‌ای برادرانه توصیف می‌شود، چنان‌که خداوند متعال می‌فرماید: "إنما المؤمنون إخوة" (الحجرات: آیه 10). و بر مبنای اصل برادری میان مسلمانان، پیامبر (ص) فرمودند: "لقد جعل الله عز وجل لکم إخواناً وداراً تأمنون بها". کما أنه بعد دخول المدینة، آخى النبی بین المهاجرین والأنصار، کما ورد فی سیرة ابن هشام، حیث قال لهم: "تآخوا فی الله أخوین".
در پایان حجت الاسلام نجابتی در پاسخ به شبهاتی درباره نادیده گرفتن امت در حوادث اخیر کشور و کاهش اهمیت آن پاسخ داد:
- نظریه امت با قومیت تناقضی ندارد (قومیت در جغرافیای داخلی / نظریه امت در جغرافیای جهان اسلامی / تمرکز بر خدا در جغرافیای ادیان / و انسان در جغرافیای جهان).
"قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَىٰ کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ ۚ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ"
- جایگاه ایران در منطقه و جهان به چندین عامل، که از مهم‌ترین آنها تأثیر و نقش آن در میان امت اسلامی است باز می گردد. (قدرت ایران با تأثیرش بر امت اسلامی افزایش خواهد یافت)
- با توجه به نظام جهانی و وضعیت نظام‌های حکومتی در مهم‌ترین کشورهای اسلامی تحت کنترل قدرت‌های بزرگ، تمرکز جمهوری اسلامی بر امت در درجه اول و به طور اصیل بر روی ملت‌های کشورهای اسلامی است، به طوری که می‌توان آن را در طرح بلندمدت به قابلیت‌های حاکمیتی تبدیل کرد.
- در جنگ دوازده روزه، جمهوری اسلامی به عنوان (رهبر جریان مقاومت و امت) از امکانات امت درخواست نکرد.
- در این جنگ، و با توجه به تهدید دشمن به بهره‌برداری از اختلافات داخلی و قومی، بیشتر بر وحدت ملی تأکید شد تا بر کمک‌های خارجی، به‌ویژه وقفه‌هایی که ناشی از اشتراکات دینی است، و بهتر است بگوییم که نقش امت در بهره‌برداری از قابلیت‌های خود هنوز فرا نرسیده است.
- نظریهٔ امت یک نظریهٔ استراتژیک است و نمی‌توان استراتژی را از طریق رویدادهای کوچک و جزئی و موقتی تعریف، نقد یا تحلیل کرد. و نظریهٔ امت یکی از مهم‌ترین استراتژی‌هاست و نه صرفاً یک تاکتیک موقتی و جزئی.
- دشمن زمانی جرات کرد به میهن حمله کند که احساس کرد نوعی تزلزل و کاهش در نفوذ ایرانی در منطقه به دلیل رویدادهای دو سال گذشته وجود دارد، زیرا در تمام این سال‌های گذشته ما از سفرهٔ امنیتی که نظریهٔ امت بخش مهمی از آن را فراهم کرده بود، بهره‌مند بودیم.
- دشمنان ایران از ایران اسلامی بیشتر از ایران فارسی خالص می‌ترسند.
- بهره‌برداری از ظرفیت‌های کشورهای فارسی‌زبان در برخی مناطق نوعی از نظریهٔ امت است، اما از نوع غیرمذهبی آن.
- کشورهای غربی با ملیت خود، خود را به عنوان بخشی از یک ملت واحد از طریق تشکیل اتحادیه‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی، بلکه حتی دینی، تعریف می‌کنند و به دفاع و جنگ با هم، ظالمانه به خاطر منافع مشترک می‌پردازند.
- آنچه که غیرقابل قبول و مردود است، تعصب و جانبداری غیرموجه است. (حمیت جاهلی).
- نظریه جهانی‌سازی نوعی از تعلق به امت است.
- با وجود تأکید بر ملیت و ایران باستان، شاه ایران هنوز به توجه خاصی به دین و امت اسلامی نیاز داشت تا جایگاه خود را در میان مخاطبان محلی و مردم و جهان اسلامی ترمیم کند، پس چگونه می‌توانیم امت را نادیده بگیریم در حالی که نظام ما بر ارکان اسلام بنا شده است.
- ممکن است ملی‌گرایی به هدفی سیاسی و اجتماعی داخلی محدود شود و ممکن است برای ما فواید زیادی خارج از مرزها نداشته باشد، اما شک نیست که نظریه امت در داخل به اندازه‌ای که بر منافع خارجی تأثیر دارد، اهمیت و تأثیر زیادی دارد (به دلیل ترکیب جمعیتی ایران).
نظر شما :